Επιστημονική συνέντευξη -
συχνές ερωτήσεις σε δερματολόγους
Απαντάει η Δρ Christina Schnopp
Κλινική και Πολυκλινική Δερματολογίας και Αλλεργιολογίας, Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Μονάχου
Τι το ξεχωριστό έχει το βρεφικό δέρμα; Μπορώ να χρησιμοποιήσω κανονικά προϊόντα φροντίδας του δέρματος για το μωρό μου ή το βρεφικό δέρμα χρειάζεται ειδικά προϊόντα;
Το δέρμα ενός υγιούς βρέφους είναι σχετικά καλά ανεπτυγμένο. Ωστόσο, οι επιφανειακές στιβάδες του δέρματος και ιδιαίτερα η κεράτινη στιβάδα που έχει σημαντική λειτουργία ως φραγμός, είναι πιο λεπτή από εκείνη ενός ενήλικα, στους πρώτους μήνες ζωής ενός βρέφους1,2.Τα κύτταρα του δέρματος είναι μικρότερα και διαιρούνται ταχύτερα2, οι ιδρωτοποιοί και σμηγματογόνοι αδένες δεν είναι ακόμη πλήρως αναπτυγμένοι3και έτσι, για παράδειγμα, η λειτουργία της εφίδρωσης δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως και η περιεκτικότητα σε λίπος της επιφανειακής στιβάδας του δέρματος είναι χαμηλότερη2.
Αυτές οι δομικές διαφορές μπορούν να αυξήσουν τη διαπερατότητα της βρεφικής επιδερμίδας. Η διά-επιδερμική απώλεια νερού («διά-επιδερμική»: διαμέσου της επιδερμίδας) ως ένδειξη λειτουργίας του δερματικού φραγμού διαφέρει κατά πολύ τον πρώτο χρόνο ζωής (μερικές φορές το δέρμα είναι «λιγότερο αδιάβροχο»). Η δημιουργία της λειτουργίας του δερματικού φραγμού διαρκεί τουλάχιστον μέχρι το παιδί να κλείσει το πρώτο έτος ζωής.
Σε σύγκριση με το δέρμα ενός ενήλικα, το βρεφικό δέρμα μπορεί να απορροφά την υγρασία σε λιγότερο χρόνο, αλλά ταυτόχρονα μπορεί και να αφυδατώνεται πιο γρήγορα. Αυτό πιθανότατα οφείλεται στο χαμηλότερο επίπεδο φυσικών παραγόντων ενυδάτωσης στην επιφανειακή στιβάδα της επιδερμίδας των βρεφών κάτω του ενός έτους4. Εκτός από την υψηλή περιεκτικότητα σε νερό της επιφανειακής στιβάδας του βρεφικού δέρματος, υπάρχει και μία πιο έντονη μικρο-υφή η οποία αυξάνει την αναλογία επιφάνειας του δέρματος προς τη μάζα σώματος.
Κατά τις πρώτες μέρες μετά τη γέννηση, το βρεφικό δέρμα πρέπει να προσαρμοστεί από το υγρό στοιχείο στο οποίο βρισκόταν σε ένα στεγνό περιβάλλον. Σ’ αυτό το διάστημα, το νεογνό χάνει το εμβρυϊκό σμήγμα (vernix caseosa), ένα μείγμα λίπους και νεκρών κυττάρων, το οποίο λειτουργούσε ως προστατευτικός μανδύας μέσα στη μήτρα. Από τη δεύτερη εβδομάδα, η περιεκτικότητα σε νερό της επιφανειακής στιβάδας της επιδερμίδας αυξάνεται ταχύτατα.
Η τιμή του pH της επιδερμίδας ενός νεογνού είναι ουδέτερη (πιθανότατα λόγω του ήπια αλκαλικού αμνιακού υγρού). Ωστόσο, τις πρώτες μέρες μειώνεται, χωρίς να φθάσει πλήρως τις τιμές ενός ενήλικα υπό την έννοια του «όξινου μανδύα»5. Η μεγαλύτερη τιμή του pH επηρεάζει αρνητικά τα διάφορα ένζυμα τα οποία χρησιμεύουν στη διατήρηση της λειτουργίας του δερματικού φραγμού και έτσι μπορεί να προκληθεί ερεθισμός, ιδιαίτερα στην περιοχή της πάνας.
Έτσι, τα προϊόντα περιποίησης του βρεφικού δέρματος πρέπει να πληρούν ειδικές προϋποθέσεις. Επειδή το δέρμα είναι εν δυνάμει πιο διαπερατό, και η αναλογία της επιφάνειας του σώματος προς το βάρος είναι πολύ μεγαλύτερη από ό,τι στους ενήλικες, τα συστατικά που περιέχουν τα προϊόντα βρεφικής φροντίδας πρέπει να είναι απόλυτα ασφαλή. Επίσης, πρέπει να αποφεύγεται οτιδήποτε θα μπορούσε να καταστρέψει τον προστατευτικό δερματικό φραγμό ή να παρεμποδίσει την ανάπτυξή του, π.χ. αλλάζοντας την τιμή του pH ή διαλύοντας τα λίπη του δέρματος.
Για παράδειγμα, τα παραδοσιακά σαπούνια (αλκαλικά) προσβάλλουν τα λίπη του δέρματος και ως εκ τούτου δεν είναι κατάλληλα για βρέφη.
1) Evans NJ, Rutter N. Development of the epidermis in the newborn. Biol Neonate 1986; 49: 74-80.
2) Stamatas GN, Nikolovski J, Luedtke MA et al. Infant skin microstructure assessed in vivo differs from adult skin in organization and at the cellular level. Pediatr Dermatol 2010; 27: 125-31.
3) Agache P, Blanc D, Barrand C et al. Sebum levels during the first year of life. Br J Dermatol 1980; 103: 643-9.
4) Nikolovski J, Stamatas GN, Kollias N et al. Barrier function and water-holding and transport properties of infant stratum corneum are different from adult and continue to develop through the first year of life. J Invest Dermatol 2008; 128: 1728-36.
5) Stamatas GN, Nikolovski J, Mack MC et al. Infant skin physiology and development during the first years of life: a review of recent findings based on in vivo studies. Int J Cosmet Sci 2011; 33: 17-24.
